De Vrijmetselarij van Charles Leadbeater

Je hebt het vast wel gezien op deze website, de gemengde Vrijmetselarij dankt veel aan Charles Leadbeater. Deze Theosoof heeft meegeholpen de vroege Le Droit Humain te hervormen en te laten groeien en schreef ook mee aan Ritualen. Deze Theosofische ritualen hebben over de wereld een hoop varianten en veel verschillende namen. In Nederland en België kennen we ze vooral onder de naam “Engels”. Dat is echter niet waar dit artikel over gaat. Waar dit artikel wel over gaat is: hoe was de Vrijmetselarij van Leadbeater anders dan andere soorten Vrijmetselarij?

Leadbeater heeft behoorlijk wat boeken geschreven, maar het ziet er naar uit dat er maar twee over Vrijmetselarij gaan. Beide boeken komen uit 1926 en heten Glimpses of Masonic History en The Hidden Life in Freemasonry. Ik liep laatst tegen een citaat uit de tweede titel en besloot de context er bij te lezen. Natuurlijk niet helemaal onverwacht, maar dat is toch wel wat anders!

Het aardigste aan het boek is dat de auteur dus zelf ritualen schreef en in dit boek die Ritualen uitlegt. Je kunt dus lezen waarom bepaalde elementen zijn toegevoegd, bewaard of juist verwijderd. Bovendien kun je lezen wat Leadbeater met sommige dingen bedoelt en wat voor ‘effecten’ hij beoogt.

Als je niet bekend bent met Theosofische literatuur, gaat het boek enorm zweverig over komen. De auteur heeft het over ‘gedachten-vormen’, wezens die boven de hoofden van de officieren in de loge zweven en die actief worden als de officier een rol heeft in het Rituaal. Het gaat over chakra’s, koendalini, de “Grote Witte Loge” en wat al niet meer. Ook bij uitleg over elementen uit het Ritueel blijven dit soort elementen aanwezig, maar toch is het interessant om te lezen wat bijvoorbeeld de helderziende Leadbeater waarnam of hoe hij probeert het onzichtbare deel van het gebeuren in goede banen te leiden. Bovendien heeft hij een aantal ideeën die het overdenken waard zijn.

Het “Engelse” Rituaal heeft (zoals je al of niet weet) wat ‘ongebruikelijke’ elementen. De kleding is meestal wit, er wordt gezongen in de loge en in de opening zit een heel deel met wierrook. Leadbeater legt bijvoorbeeld uit waarom hij deze wierrook-ceremonie heeft toegevoegd en wat hij beoogt door het wierroken in een bepaalde volgorde en met de bepaalde figuren uit te voeren. Hij noemt dat het “magnetiseren van de ruimte”, maar er zijn meer redenen.

Maar ook bij bekendere elementen heeft hij ongebruikelijke toelichtingen. Zo koppelt hij de verschillende officieren aan verschillende elementen van de mens, zoals het astraal lichaam of het lagere zelf. Op deze manier is de opening van de loge te projecteren op de individuele aanwezige Vrijmetselaren die bijvoorbeeld andere gedachten buiten moeten houden, zich concentreren op wat er gaat gebeuren, enz. Ook meer ‘praktische’ dingen komen terug. Waarom staan de voeten zoals zij staan en waarom zijn de tekens zoals zij zijn? De verklaringen van Leadbeater zijn anders dan veel lezers gewend zullen zijn.

Ieder natuurlijk zijn/haar persoonlijke voorkeur, maar mij is het allemaal vaak een beetje ’te Theosofisch’. Dat neemt niet weg dat het nooit kwaad kan om een andere interpretatie te horen. Bovendien -en opnieuw- het is interessant om de toelichting op een Rituaal te lezen van iemand die dat Rituaal zelf schreef. Het boek is wel vergeven van afkortingen die soms moeilijk of helemaal niet te ontcijferen zijn, omdat het boek in het Engels geschreven is en ik ongetwijfeld niet alle termen zal kennen.