Weefsters

De Weefsters nemen een aparte plek in in het Maçonnieke landschap. Kort na de tweede wereldoorlog zagen een aantal vrouwen dat de Vrijmetselarij hun mannen erg hielp en had geholpen en ze pakten het plan op om voor zichzelf een vergelijkbare organisatie op te zetten. Omdat ze meer nadruk wilden leggen op het vrouwelijke, werd niet gekozen voor bouwsymboliek, maar voor weefsymboliek.

Voor zover ik weet, zijn de Weefsters uniek in de wereld. In Amerika zijn er Vrijmetselarij-afgeleide organisaties waar vrouwen lid van kunnen worden, zoals de Order of the Eastern Star, maar dat is toch iets heel anders. Er bestond al ruim vier decennia gemengde Vrijmetselarij in Nederland toen de Weefsters begonnen, maar Vrijmetselarij uitsluitend voor dames zou pas 27 jaar na de Weefsters ontstaan in Frankrijk.

Het blijkt nooit te zijn gelukt om de Orde van Weefsters buiten Nederland te krijgen (er is alleen nog een loge in Parijs). Omdat de werkwijze weliswaar in basis hetzelfde is, maar in de praktijk toch heel anders, komen Weefsters en Vrijmetselaren niet bij elkaar over de vloer. De Weefsters lijken wat geïsoleerd, want ze kunnen niet visiteren bij Vrijmetselaarsloges (ook niet bij gemengde) en er zijn geen organisaties waar ze dat wel kunnen. De Weefsters net zo groot als Le Droit Humain in Nederland (16 loges), dus er zijn wel degelijk plekken om eens heen te reizen. De Stichting Ritus en Tempelbouw vindt de Weefsters Maçonniek genoeg om lid te mogen worden en omdat Weefsters vaak samenkomen in gebouwen van Vrijmetselaren, zijn er contacten over en weer. Sterker nog, veel mannen-loges verwijzen geïnteresseerde vrouwen vaak liever door naar een Weefsters-loge dan naar een gemengde. Ook bij de Dag van de Vrijmetselarij zitten Weefsters en Vrijmetselaars vaak samen klaar om vragen te beantwoorden.

Het lijkt erop dat de Weefsters (nog) wat meer besloten zijn dan Vrijmetselaren. Over de laatste is veel informatie te vinden. Er zijn talloze foto’s van werktuigen, tempels, tableaus, mensen met regalia en ook over de symboliek hoeft weinig onbekend te blijven voor de geïnteresseerde buitenstaander. Toen ik eens wilde kijken waar de verschillen en overeenkomsten tussen Maçonnieke en Weefsters symboliek te vinden zijn, bleek het lastig om voorbeelden te vinden.

Symboliek

Twee symbolen die alom bekend zijn, zijn beide logo’s van de orde:

Rechts zie je het “beeldmerk” dat werd gebruikt van 1968 tot 2011. Het stelt een levensrad voor.
Links zie je het huidige logo, weefdraad in een “cirkel van aandacht”. Ook hiervoor is een uitgebreide toelichting beschikbaar, dit keer middels een Youtube filmpje.

Uiteraard is er de symboliek van het weven waarover veel te zeggen valt. Toen de orde in 1997 50 jaar bestond, is er een boek geschreven door Ankie Fokker (die recentelijk een inleiding tot de Vrijmetselarij schreef). In dit werk gaat Fokker vrij uitgebreid in op de symboliek, ook op de symboliek van de verschillende graden. Dit boek is als een PDF te vinden op de website van de orde en bevat veruit de beste informatie over de Weefsters die ik tot nu toe heb gevonden, vooral ook over de geschiedenis

Uit het boek blijkt dat de Weefsters werken met drie graden, Spinster, Weefster en Ontwerpster. Er zijn geen andere graden. Verder kennen de Weefsters een “Lichtfeest” rond de winter zonnewende.

Tijdens de inwijdingen worden reizen gemaakt en bij formele zittingen wordt “zwarte lange kleding met daarover rituele kleding” gedragen.

In de tempel wordt gewerkt met de Bijbel. In elke graad ligt deze open op 1 Korinthe 13:1-3, 7. De tekst staat volledig in de eerder genoemde PDF.

Over hoe de tempel er uit ziet, is in het boek, of op andere plekken, weinig te vinden. In het boek staat wel een korrelige foto. Dankzij het eeuwige geheugen van het wereldwijde web, heb ik nog een paar dingen gevonden.

Zo was er een ooit documentaire van RTV Oost waarin ook een korte blik wordt geworpen in de voorhof en in de tempel. Zo lijken de Weefsters ook de spreuk “Ken Uzelve” te gebruiken. Bij deze en andere elementen is het minder duidelijk of ze bewust gekozen zijn. Aangezien veel Weefsters loges samen komen in Vrijmetselaars tempels, hoeft het niets te zeggen dat de vloer zwart-wit geblokt is.

Op de bovenstaande foto zijn een paar dingen te zien. Die cirkel met het gat is verderop in de film duidelijk een oog in een driehoek in de cirkel. Die hangt daar dus waarschijnlijk altijd. De Ankh is geen symbool uit een Maçonnieke tempel en verderop komt deze nog terug. Ik kan me voorstellen dat dit te maken heeft met het motto “leven is als weven”, want de Ankh verwijst naar het leven.
De vloer, piëdedstal en zon en maan en de sterrenbeelden, lijken me bij de tempel te horen die de dames huren.
Wel zie je een soort altaartje staan met drie kaarsen en een paar voorwerpen. Die zijn later in het filmpje duidelijker in beeld.

De wol en het bolletje geweven draad zijn duidelijk. Ik vermoed dat de twee stukken gereedschap horen bij het weven.

Tot slot nog een foto in een tempel. Deze foto komt uit een artikel in de Stad en Streek van 18 april 2013 (PDF). Dit is duidelijk een Maçonnieke tempel, maar de Ankh op de voorgrond en het spinnewiel op de achtergrond zijn wel afwijkend. Het spinnewiel is ook te zien op de foto van de tempel in het boek van Ankie Fokker. Dit doet vermoeden dat het onderdeel uitmaakt van de opstelling van de tempel.

Op geen enkel beeld dat ik heb gevonden is iets dat te vergelijken is met de “kleine lichten” (drie kaarsen) van de Vrijmetselarij en (bijgevolg) is er ook nergens een tableau (een symbolische afbeelding die op de grond ligt) te zien. Uiteraard kan het zijn dat een tempel er voor een fotoreportage anders uit ziet dan tijdens een formele bijeenkomst.

Er zijn nog een paar plekken op het internet waar je wat mee informatie over de Weefsters kunt vinden. Zo is er een documentaire van Andre Kloer waarin we geen Weefster aan het werk zien, maar waarin er wel een Weefster uitgebreid aan het woord is. Ook is er nog een oud krantenartikel met wat informatie.

Geschiedenis

Zoals gezegd, voor een uitgebreide geschiedenis zie het boek van Ankie Fokker. Verder kun je wat informatie vinden op de website van de orde.

De loge in Parijs die ik vermeldde is opgericht in 1997.

In 2001 is een loge afgesplitst en heeft de Orde van Vrije Weefsters (Vinculum Verum) opgericht. Deze orde bestaat nog steeds uit maar één loge.

Afsluiting

Ondanks de verschillen wil ik Weefsters met nadruk vragen zich ook te laten horen op deze website. De bovenstaande tekst kan zeker worden verbeterd.

Aangezien er iets te kiezen is voor vrouwen (Weefsters, Vrijmetselarij voor Vrouwen en gemengde Vrijmetselarij), zou het mooi zijn als ze uit alle hoeken informatie kunnen krijgen, om een goede keuze te kunnen maken.