Eindhoven, stad van gemengde Vrijmetselarij

Als je voor 2021 naar de kaart keek, lag Eindhoven precies in het midden van een groot gebied zonder gemengde of vrouwen-Vrijmetselarij of Weefsters (hoewel de Bossche Weefsters-loge soms samenkomt in Eindhoven). De meest dichtstbijzijnde loges waren de vrouwenloge Danu in Den Bosch (die sinds halverwege 2021 niet meer bestaat) en de Weefsters-loge Het Elfde Licht in dezelfde stad. Eindhovenaren die gemengd willen werken moeten naar Breda, Utrecht, Arnhem, Roermond, Maastricht of Turnhout.

Toch heeft er in Eindhoven ooit een gemengde loge gezeten, werkend onder Le Droit Humain. De loge bestaat niet meer, maar heette Lux Veritatis. Op de website van de mannen-loge Licht en Vrijheid stond voorheen wat informatie die een interessant licht werpt op deze Eindhovense loge.

Vanaf 1866 waren er  diverse mannen uit Eindhoven, voornamelijk textielfabrikanten, tot Vrijmetselaar gewijd bij de Loge “Het Vrije Geweten” te Breda die sinds 1791 actief was. Na enkele stille jaren werden tussen 1871 en 1879 meer Eindhovenaren ingewijd. In 1898 vond de inwijding plaats van een predikant, die in Eindhoven een linnenfabriek was begonnen. De zoon van deze linnenfabrikant toonde- volwassen geworden – belangstelling voor de Vrijmetselarij, maar voelde meer voor het gezamenlijk werken met zijn vrouw.

Daarom liet hij zich samen met haar inwijden in de loge “Serapis”, die in Huizen werkt onder ju­risdictie van  de gemengde Vrijmetselarij “Le Droit Humain”.

Beiden werden bijzonder geestdriftige vrijmetselaren en in hun enthousiasme vonden zij de moed om in het overwegend Rooms-katholieke Eindhoven de gemengde loge “Lux Veritatis” op te richten.

De genoemde Bredase loge vierde in 2016 haar 225-jarig bestaan. Eindhovenaren zouden in Breda naar de loge gaan omdat: “het “rijke roomse leven” in Eindhoven stevig was verankerd en dat het lidmaatschap van de vrijmetselarij grote persoonlijke risico’s met zich bracht.” Blijkbaar niet in Breda.

De Le Droit Humain loge Serapis die genoemd wordt, zou in 1925 zijn opgericht. De tekst van Licht en Vrijheid geeft geen jaartallen, maar volgens Ank Engel werd Lux Veritatis opgericht in 1929.

De tekst van Licht en Vrijheid stelt: “Vanaf 1907 namen Eindhovense Vrijmetselaren het eerste initiatief om te komen tot een reguliere Vrijmetselaarsloge.” De loge werd echter pas opgericht in 1931. De gemengde loge was er dus twee jaar eerder.

Toen ik wat verder ging zoeken, vond ik een verouderd, maar niet verwijderd overzicht van loges van Le Droit Humain waarin staat: “923 Lux Veritatis(E.R.) Eindhoven”.
Blijkbaar werkte Lux Veritatis dus met het Theosofische rituaal (“Engels Ritueel”).

Ook wel leuk in het stukje van Licht en Vrijheid:

Aanvankelijk werden de bijeenkomsten van deze loge gehouden bij de oprichters thuis, later huurden zij, een huis in de Binnenwiertsstraat. Na de oorlog werd het werk voortgezet in de Doopsgezinde kerk te Eindhoven om tenslotte te gaan werken in het gebouw van de masculiene vrijmetselaren.

Deze Binnenwiertsstraat blijkt een zijstraat van de Potgieterstraat waar sinds jaar en dag het logegebouw van Eindhoven te vinden is. Blijkbaar beviel het in deze wijk.

Wat Licht en Vrijheid niet vermeld is hoe Lux Veritatis aan haar einde kwam. Op zich is dat ook niet relevant voor de informatie die ze willen verstrekken. Ank Engel zegt helaas ook niet wanneer Lux Veritatis is gestopt (alleen dat er te weinig actieve leden over bleven), maar Wikipedia geeft als einddatum 1 januari 2009. 80 Jaar na de oprichting dus.

Opnieuw een gemengde loge

Nadat Le Droit Humain in 2019 een tweede loge in Zeeland oprichtte, vond men het tijd om dat grote gat in Brabant ook te dichten. De eerste geluiden over de loge in oprichting kwamen in de zomer van 2021. Na een jaar lang hard werken, bemoeilijkt door de Covid-19 pandemie, wordt deze loge geïnstalleerd in september 2022 en zal er na 12 jaar dus weer een gemengde loge in Eindhoven werkzaam zijn: Caleidoscoop. Er wordt gebruik gemaakt van het genoemde gebouw aan de Potgieterstraat op de tweede woensdag en vierde zaterdag van de maand.