Stefan Schlesinger

In de begindagen van de gemengde Vrijmetselarij in Nederland, liepen er een aantal interessante figuren rond. Stefan Schlesinger is zo’n interessante figuur.

Schlesinger werd geboren in Wenen op 14 januari 1896. Na de HBS te hebben afgerond ging Schlesinger naar de technische hogeschool voor een studie architectuur. Omdat hij tijdens de Eerste Wereldoorlog werd opgeroepen, kon Schlesinger deze studie niet afmaken.

Op 27 februari 1924 trouwde de Joodse Schlesinger in Wenen met de Nederlandse Anna (Be) Kerdijk (1882-1944) die naar deze stad was gereisd om te helpen bij het oprichten van een loge. Volgens Wikipedia was Kerdijk half-Joods, andere bronnen zeggen dat ze niet Joods was. Vanwege het groeiende antisemitisme in Wenen, vertrok het echtpaar een jaar na hun huwelijk naar Nederland waar Schlesinger grafisch werk leverde voor oude en nieuwe klanten.
Behalve grafisch ontwerp, toonde Schlesinger zich een ontwerper op meerdere vlakken. Zo ontwierp hij meubels, lettertypen en verpakkingen. Bovendien was ook lang niet al zijn werk commercieel. Ik kwam de naam tegen omdat hij kaften ontwierp van boeken van N.V. Maçonnieke Uitgevers Maatschappij (en ik vermoed ook het logo) zoals die van het boek Mysteriën en Inwijdingen in de Oudheid van B.J. van der Zuylen (F.E. Farwerck). Ook ontwierp Schlesinger verschillende Ex Libris, zoals het Maçonnieke Ex Libris van Farwerck.

Schlesinger en zijn vrouw waren in Oostenrijk lid van Le Droit Humain. Het latere echtpaar was betrokken bij de oprichting van de loge Vertrauen in 1922 in Wenen. Het lijkt er op dat speciaal hier voor hij op dezelfde dag werd ingewijd, bevorderd en verheven. Voor deze loge ontwierp Schlesinger bovendien het meubilair en de verlichting. Eenmaal in Nederland zette Schlesinger in Amsterdam zette het Maçonnieke werk voort. Het echtpaar was in 1925 betrokken bij de oprichting van de loge Van Volmaking. Twee jaar later zou het echtpaar opnieuw betrokken zijn bij een nieuwe loge en wel Ars Regia, een loge die maar kort heeft bestaan (1927-1934). Schlesinger was er (in elk geval in 1927) Voorzittend Meester, zijn vrouw Aalmoezenier. Kerdijk was ook redactrice van het Officieel Bulletin vaan Le Droit Humain Nederland. Het teruglopen van het aantal leden van Ars Regia en de daarop volgende opheffing van de loge, zou (mede) de reden zijn dat Schlesinger de orde in 1932 verliet.
De loge Van Volmaking komt overigens niet voor in het boek van Ank Engel.

Schlesinger is relatief bekend, tenminste, sommige van zijn werken zijn bekend. Van zijn hand komt bijvoorbeeld het logo van de chocoladefabriek Van Houten. Wat ook wel leuk is om te zien, is dat hij Maçonnieke symboliek heeft gebruikt in een Veilig Verkeer actie voor de overheid, zoals het oog in de driehoek dat je hier onder ziet en een zandloper met een zeis op een andere poster.

Schlesinger was bekend genoeg dat er over hem een boek is verschenen, meer dan een zelfs. Een mooie uitgave met veel afbeeldingen en behoorlijk wat informatie is het boek “Stefan Schlesinger, atelier voor reclame” van Peter van Dam en Philip van Praag uit 1977 dat in 1997 opnieuw is uitgegeven.
Qua stijl heeft sommig werk van Schlesinger wel iets van Art Nouveau en hij werkte graag met de combinatie van tekst en beeld. Het boek geeft een mooi overzicht van de diversiteit van het werk van Schlesinger.

Zoals gezegd was Schlesinger een Jood die is gevlucht voor het groeiende antisemitisme in zijn geboortestad. Zijn vlucht naar Nederland heeft hem niet geholpen. Schlesinger en zijn vrouw zijn in oktober 1944 gestorven in Auschwitz.