Wat doet men zoal in een loge?

Deze vraag wordt op verschillende websites beantwoord, maar dat antwoord gaat over het algemeen niet verder dan dat er formele en niet-formele bijeenkomsten zijn. Een formele bijeenkomst kan een inwijding zijn, een niet-formele bijeenkomst is vaak een “bouwstuk”. Iemand houdt een voordracht waar achteraf van gedachten over kan worden gewisseld.

Ben je nieuwsgieriger, dan kun je op het internet op zoek gaan naar “arbeidstafels”. Loges van het (niet gemengde) Grootoosten der Nederlanden (GON) hebben vaak hun arbeidstafel op de website staan. Soms staan hier onderwerpen van “comparities” bij (en soms zelfs namen van kandidaten). Er zijn niet veel gemengde loges die dit doen en vaak zo te zien ook alleen voor publieke bijeenkomsten.

Zijn GON loges dan zo veel opener dan gemengde of vrouwenloges? Dit is gedeeltelijk waar. Je ziet ook veel meer GON loges met een Facebook pagina. Het bestuur van het GON adviseert loges ook om naar buiten te treden.
Natuurlijk is het ook zo dat het GON veel groter is dan de organisaties waar deze website over gaat. Met 142 loges en 5500 leden is het niet makkelijk om iedereen op de hoogte te houden. Misschien dat daarom loges hun arbeidstafel op de website zetten zodat een potentieel geïnteresseerde visiteur makkelijk kan zien of er iets te doen is. Misschien is er geen afgeschermde website voor GON leden waarop alle arbeidstafels worden gedeeld.

Hoe dan ook, de vraag was: “wat doet men zoal in een loge?”

Zo een paar arbeidstafels van GON loges bekijkend, zijn er veel “comparities” te zien. Dat is een GON-benaming voor een voordracht (“bouwstuk”) waarover “gecompareerd” wordt. Veel avonden van GON loges lijken dus te worden gevuld met lezingen en gedachtewisselingen.
Op andere avonden zijn er “bouwstukken” (“voor loonsverhoging”, dus iemand houdt een voordracht in de hoop daarna te kunnen worden bevorderd naar de volgende graad). Dit gaat overigens ook vaak net wat anders dan een ‘gewoon’ bouwstuk. De ‘gewone’ bouwstukken zijn vaak in de “voorhof”, de bouwstukken “voor loonsverhoging” in de werkplaats/tempel.
Uiteraard zijn er ook formele bijeenkomsten tijdens welke nieuwe leden worden ingewijd, of bestaande leden worden bevorderd tot gezel of verheven tot meester.

Als je eerder hebt meegerekend, dan heeft een GON loge gemiddeld zo’n 38 leden. In verhouding tot gemengde of vrouwenloges is dit vrij veel. In vergelijking met sommige organisaties in België is het juist weer heel weinig. Maar een loge van een kleine 40 leden wil blijkbaar toch niet zeggen dat er vaak formele bijeenkomsten ‘moeten’ worden gehouden, want zoals gezegd staan de GON arbeidstafels vol met comparities.

Er is één arbeidstafel waar de meeste avonden worden gevuld met instructies. Uiteraard is het zo dat leden die net zijn toegetreden of net in een andere graad zijn gekomen, moeten worden bijgepraat over de symboliek van die graad, de (nieuwe) gebruiken, enz. Instructies horen er inderdaad bij, maar zeker bij kleinere loges worden ze (te) weinig gegeven. Als er maar één leerling per jaar is, zijn instructie-avonden relatief intensief. Als in één avond bijvoorbeeld vijf leerlingen kunnen worden bijgepraat, is er ook meer interactie.

Grofweg kun je stellen dat in een grotere loge, die misschien ook weer eerder wat verloop heeft, vaker formele bijeenkomsten zijn omdat er vaker inwijdingen, bevorderingen of verheffingen zijn. Stel dat een loge in een werkjaar één nieuwe leerling inwijdt en het jaar erop geen, dan is er in dat jaar uiteraard waarschijnlijk wel een bevordering en het jaar er op een verheffing, maar een kleine loge die nauwelijks nieuwe leden aantrekt, heeft vaak geen aanleiding tot formele bijeenkomsten buiten de twee Sint Jansvieringen (die bovendien vaak (ook) in orde-verband worden gevierd, dus niet in de eigen loge).
Natuurlijk is het zo dat als er in de eigen loge geen formele bijeenkomsten zijn, dit misschien wel het geval is in andere loges. Zeker bij de vaak kleinere loges van gemengde en vrouwen organisaties is het vaak zelfs nodig dat er leden van andere loges komen helpen. Het bezoeken van andere loges (“visiteren”) brengt natuurlijk ook afwisseling.

Je zou dus kunnen stellen dat er vier soorten bijeenkomsten zijn:

• Formele bijeenkomsten zoals inwijdingen of Sint Jansvieringen. De eerste komen vaker voor in grotere loges, de laatste zijn er maximaal twee per jaar;
• Formele bijeenkomsten waarbij iemand een voordracht geeft. Deze komen vaker voor in grotere loges;
• Informele bijeenkomsten waarbij iemand een voordracht geeft. Dit lijkt de meest voorkomende avondvulling;
• Instructies. Deze zijn niet voor alle leden, bijvoorbeeld alleen voor gezellen en het ligt er een beetje aan hoe ‘fanatiek’ de loge is of instructies vaak worden gegeven. Bovendien vallen instructies vaak buiten de gewone arbeidstafel.

En waar hebben die Vrijmetselaren het dan allemaal over? Een vrij willekeurige greep uit wat arbeidstafels:

• State of the Lodge;
• 300 jaar Romanovs en Anna Paulowna;
• Conflicterende visies in het Westen… en in het Oosten?;
• De verborgen spiritualiteit van de vrijmetselarij;
• God voor niet-gelovigen, de God van Spinoza;
• De omgang van onze Orde met vrijmetselarijvijandige sentimenten in Nederland tussen 1913 en 1940;
• Homo magnum miraculum est;
• De dialogische levenshouding een kernwaarde van de Vrijmetselarij?;
• Het maçonniek perspectief in mijn leven;
• Natuurgeweld;
• Objectivisme versus Relativisme, over tolerantie en waarheid;
• Sinterklaas;
• De Vrijmetselarij, de Bijbel en de Kabbala.

Best afwisselende onderwerpen dus! Overigens komen alle titels uiteraard van GON arbeidstafels, want die zijn wel beschikbaar voor de buitenwacht.

Tot slot is misschien nog vermeldenswaardig dat vrijwel alle bijeenkomsten ook een administratief element hebben. Notulen worden voorgelezen en vastgesteld, inkomende post voorgelezen, de aanwezigheid wordt geregistreerd. Net als bij een ander soort vereniging.

En lezers die ook lid zijn. Hoe worden in jouw loge de avonden meestal gevuld?