Bouwsteenen

Eerder schreef ik over het tijdschrift De Swastika. Dit tijdschrift was een initiatief van mensen uit de vroege gemengde Vrijmetselarij in Nederland, maar was ook bedoeld voor niet-leden. Het blad heeft gelopen van 1911 tot 1916. Onderaan in het artikel schrijf ik dat in 1926 een opvolger kreeg in het tijdschrift Bouwsteenen voor een veelzijdige en harmonische levens en wereldbeschouwing, driemaandelijks tijdschrift gewijd aan wijsheid en schoonheid van alle tijden.

Bouwsteenen slaagde al iets beter in het bereiken van de ‘groter dan gemengde Vrijmetselaren’ doelgroep, maar gezien de erg beperkte beschikbaarheid vandaag de dag, zal de verspreiding ook weer niet enorm groot zijn geweest.

Op zoek naar de Bouwsteenen vond ik een vermelding in de catalogus van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag die zeven jaargangen vermeldt. Daar aangekomen bleken er echter maar vier jaargangen van de Bouwsteenen van de afbeelding te zijn. De overige jaargangen was ook een tijdschrift met de titel Bouwsteenen, maar de redactie en de uitgever waren anders en de volledige titel luidde bovendien “Bouwsteenen, driemaandelijks tijdschrift voor symboliek, mysteriewezen, wijsbegeerte, ethiek en kunst.

De ‘originele Bouwsteenen‘ werd gedrukt door “N.V. Maçonnieke Uitgevers Maatschappij”, de ‘huisdrukkerij’ van Le Droit Humain (of toen “Algemeene Gemeenschappelijke Vrijmetselarij” van Van Ginkel en Duwaer. De andere is van drukkerij A.A.W. Santing.

Santing schreef graag over de Rozenkruisers, ook in Bouwsteenen. Enkele auteurs uit de ‘originele Bouwsteenen‘ hebben ook geschreven voor de ‘andere Bouwsteenen‘. Daar komt nog bij dat ik inmiddels vier plekken weet waar de ‘Bouwsteenen van Santing’ worden gezien als jaargangen van ‘de originele “Bouwsteenen”‘. Ook is het zo dat de oudste ‘Bouwsteenen van Santing’ die ik tot nu toe ken, jaargang V is en het jaartal klopt opvolgend op de ‘originele Bouwsteenen‘!

Zou Santing de titel gedeeltelijk hebben overgenomen, maar verder heb blad hebben aangepast aan zijn eigen voorkeur? In de versie van Santing lijkt de Vrijmetselarij te zijn verdwenen, dus het lijkt er op dat de initiatiefnemers weinig meer te maken hadden met het opvolgende tijdschrift. Misschien hoopte Santing het publiek te behouden, maar met een ander tijdschrift.

Is het voorgaande al verwarrend, het wordt nog verwarrender! Op de website van de N.V.V.V. is te lezen dat zij een tijdschrift Bouwstenen hebben en dat dit een opvolger is van de het blad dat vanaf 1926 verscheen. Echter, de N.V.V.V. had vanaf 1927 al een eigen Bouwsteenen! Deze lijkt gelopen te hebben tot 1940, dus 13 jaargangen. Dat is een stuk langer dan de Bouwsteenen uit 1926, maar de twee hebben dus een hele tijd parallel gelopen.

Opvallend hieraan is, is dat in 1926/7, de loges van de N.V.V.V. al 7 of 8 jaar waren afgescheiden van Le Droit Humain. Is de titel afgekeken? Waren er toevallig vergelijkbare ideeën in beide organisaties? Waren er nog contacten, maar is een samenwerking mislukt? Antwoorden op deze vragen zou een licht kunnen werpen op de vreemde situaties rond de tijdschriften met de naam Bouwsteenen. Maçonnieke tijdschriften met deze naam moet ik zeggen, want er waren meer tijdschriften met deze titel. Wel in de Maçonnieke hoek was er ook nog het kleine boekje Bouwsteenen voor den Tempel of “Keur van “goede gedachten” tot opbouw van ons geestelijk leven. Met een aanbevelend woord van Ds. A.S. Carpentier Alting”, een verzameling aforismen en uitspraken uit 1908.

Een populaire titel dus in die tijd.